Angola — Xitoy munosabatlari
Angola — Xitoy munosabatlari. Angola — Xitoy munosabatlari ikki tomonlama munosabatlar hisoblanadi. Mamlakatlar oʻrtasida diplomatik munosabatlar 1983-yilda oʻrnatilgan[1].
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]1963-yilda Keniyada Xitoy tashqi ishlar vaziri Chen Yi Shimoliy Angola xalqlari ittifoqi bosh kotibi Jonash Savimbiga Xitoy unga „keng koʻlamli harbiy yordam“ berishini aytdi. 1966-yilda Jonas Savimbi boshchiligidagi UNITA isyonchilari Kassamba shahrida portugallarga hujum qilishdi. Hujum kutilgan natijalarni bermadi, isyonchilar mamlakatdan yogʻoch eksportini toʻxtata olmadilar va Portugaliya mustamlakachilarining keyingi harakatlari UNITAning bir nechta aʼzolarining oʻlimiga olib keldi[2].
Ixtilof
[tahrir | manbasini tahrirlash]1975-yil 3-dekabrda Amerika va Xitoy rasmiylarining uchrashuvi boʻlib oʻtdi, unda Bosh vazir oʻrinbosari Deng Syaopin, Tashqi ishlar vaziri Tsyao Guanxua, Prezident Jerald Ford, davlat kotibi Genri Kissinjer, Milliy xavfsizlik boʻyicha maslahatchi Brent Skoukroft va Jorj Gerbert Uoker Bush qatnashdilar. Genri Kissingerning taʼkidlashicha, AQSh „muqobil harbiy kuchlar yaratilishi bilanoq Janubiy Afrikani Angoladan siqib chiqarishga“ tayyor. Xitoyliklar MPLAga qarshi UNITAni qoʻllab-quvvatlashlarini eʼlon qildilar. Jerald Ford shunday dedi: „Biz Janubiy Afrikaning Angoladagi siyosatiga hech qanday aloqamiz yoʻq va Janubiy Afrikani bu mojarodan olib chiqish uchun harakat qilamiz“. Angolaning shimolini qoʻllab-quvvatlash uchun 35 million AQSh dollarini maʼqullaganini aytdi. 1979-yil fevral oyida Angola prezidenti Antonio Neto Xitoyning Vetnamga bostirib kirishini qoraladi[3]. 2012-yil 25-avgustda Angolada hibsga olingan 37 nafar Xitoy fuqarosi Angolaga qarshi jinoiy harakatlarga aloqadorlikda gumon qilinib, Xitoyga ekstraditsiya qilindi[4][5].
Iqtisodiy aloqalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]2007-yilda Angola Xitoyning Afrikadagi eng yirik savdo sherigiga aylandi[6]. 2010-yilda ikki davlat oʻrtasidagi tovar ayirboshlash hajmi 24,8 milliard AQSH dollarini tashkil qildi[7]. 2011-yilda va 2012-yilning birinchi 8 oyi davomida Angola Xitoyning Afrikadagi Janubiy Afrikadan keyin ikkinchi yirik savdo sherigiga aylandi[8].
Angolaga Xitoy sarmoyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]2000-yilda birinchi Xitoy-Afrika hamkorlik forumi boʻlib oʻtdi, Pekin Angola iqtisodiyotini rivojlantirishni moliyalashtirish uchun rasmiy loyihalar uchun 465 million AQSh dollari ajratdi[9]. Xitoyning Eksim banki Luanda temir yoʻlini rekonstruksiya qilish uchun 90 million AQSh dollari ajratdi[10]. Angola mamlakat infratuzilmasini rivojlantirish uchun Exim Bankdan 1 milliard AQSh dollari miqdorida kredit oldi. 2014-yilda Xitoy krediti va xitoylik mutaxassislar hisobidan Benguela temir yoʻli Angolada qayta ishga tushirildi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „China in Angola: An emerging energy partnership“. The Jamestown Foundation (2006). 2007-yil 28-noyabrda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ Walker, John Frederick. A Certain Curve of Horn: The Hundred-Year Quest for the Giant Sable Antelope of Angola, 2004 — 147-bet.
- ↑ Winrow, Gareth M.. The Foreign Policy of the GDR in Africa, 1990 — 115-bet.
- ↑ „Angola deports China 'gangsters'“. BBC (2012-yil 25-avgust). 2015-yil 9-martda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Angola extradites suspected Chinese gangsters - Asia-Pacific - Al Jazeera English“. 2017-yil 6-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 3-yanvar.
- ↑ Lucy Ash. „China in Africa: Developing ties“ (en). BBC News (2007-yil 4-dekabr). 2007-yil 7-dekabrda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „China pledges $20bn in credit for Africa at summit“ (en). BBC News (2012-yil 19-iyul). 2016-yil 31-yanvarda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Mozambique-China Trade Continues to Grow“ (en). AllAfrica.com (2012-yil 9-dekabr). 2013-yil 18-yanvarda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ Austin Strange, Bradley C. Parks, Michael J. Tierney, Andreas Fuchs, Axel Dreher, and Vijaya Ramachandran. 2013. Chinaʼs Development Finance to Africa: A Media-Based Approach to Data Collection. CGD Working Paper 323. Washington DC: Center for Global Development.http://aiddatachina.org/projects/152.
- ↑ Austin Strange, Bradley C. Parks, Michael J. Tierney, Andreas Fuchs, Axel Dreher, and Vijaya Ramachandran. 2013. Chinaʼs Development Finance to Africa: A Media-Based Approach to Data Collection. CGD Working Paper 323. Washington DC: Center for Global Development.